હેપેટાઇટિસ એક એવો રોગ છે જેમાં લીવરમાં સોજો આવે છે અને ક્યારેક તે જીવલેણ સાબિત થઈ શકે છે. આ સોજો સામાન્ય રીતે વાયરસને કારણે થાય છે, પરંતુ દારૂ, ખરાબ ખાવાની આદતો, કેટલીક દવાઓ અથવા ગંદકી પણ તેની પાછળનું કારણ હોઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં દર વર્ષે 28 જુલાઈએ વિશ્વ હેપેટાઇટિસ દિવસ (World Hepatitis Day) ઉજવવામાં આવે છે, જેથી લોકોને આ ખતરનાક રોગ વિશે જાગૃત કરી શકાય અને તેનાથી બચવાના ઉપાયો શીખવી શકાય.
આ દિવસ નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતા વૈજ્ઞાનિક ડૉ. બરુચ બ્લમબર્ગની યાદમાં ઉજવવામાં આવે છે, જેમણે હેપેટાઇટિસ બી વાયરસ શોધ્યો હતો અને તેની રસી પણ બનાવી હતી. લોકો ઘણીવાર આ રોગ વિશે ખૂબ જ મૂંઝવણમાં હોય છે અને ઘણા પ્રકારના પ્રશ્નો પણ તેમને ઉદ્ભવતા હોય છે. આજે તમને જણાવીએ કે શું હેપેટાઇટિસ મૃત્યુનું કારણ બની શકે છે અને આ રોગ કેટલો ખતરનાક છે.
હેપેટાઇટિસ શું છે અને તે કેટલું ખતરનાક છે?
હેપેટાઇટિસ એટલે લીવરમાં બળતરા. આ બળતરા વાયરસને કારણે થાય છે અને જો સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે તો તે લીવર ફેલ્યોર, લીવર કેન્સર જેવા ગંભીર રોગોનું કારણ બની શકે છે. હેપેટાઇટિસના 5 મુખ્ય પ્રકાર છે જેમાં A, B, C, D અને Eનો સમાવેશ થાય છે. પરંતુ આમાંથી, હેપેટાઇટિસ B અને C સૌથી ખતરનાક માનવામાં આવે છે કારણ કે તે લાંબા સમય સુધી શરીરમાં રહે છે અને ધીમે ધીમે લીવરને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. હેપેટાઇટિસ કોઈપણને થઈ શકે છે, પરંતુ તે કેટલાક કારણોસર ઝડપથી ફેલાય છે, જેમ કે ગંદા અને અસ્વચ્છ ખોરાક, ચેપગ્રસ્ત લોહી અથવા સોયનો ઉપયોગ, ચેપગ્રસ્ત માતાથી બાળકમાં અથવા ગંદકી.
હેપેટાઇટિસના લક્ષણો શરૂઆતમાં ખૂબ જ સામાન્ય હોઈ શકે છે, પરંતુ જ્યારે તે ગંભીર બને છે, ત્યારે લક્ષણો આ રીતે દેખાય છે, જેમ કે થાક અને નબળાઈ, ભૂખ ન લાગવી, પેટમાં દુખાવો અથવા સોજો, ઉલટી અથવા ઝાડા, ઘેરા રંગનો પેશાબ, કમળો અને તાવ. ક્યારેક આ રોગ કોઈપણ લક્ષણો વિના પણ થઈ શકે છે અને ધીમે ધીમે લીવરને નુકસાન પહોંચાડતો રહે છે. તેથી, સમય સમય પર ચેકઅપ કરાવવું મહત્વપૂર્ણ છે.
હેપેટાઇટિસ કેવી રીતે મૃત્યુનું કારણ બની શકે છે?
જો હેપેટાઇટિસ લાંબા સમય સુધી શરીરમાં રહે અને તેની સારવાર ન કરવામાં આવે તો તે લીવરને સંપૂર્ણપણે નુકસાન પહોંચાડી શકે છે, લીવર સિરોસિસ અથવા લીવર કેન્સરનું કારણ બની શકે છે, જે વ્યક્તિના મૃત્યુનું કારણ પણ બની શકે છે. નિષ્ણાતોના મતે, લાંબા સમય સુધી ચાલતા હેપેટાઇટિસ સી અને બીના ક્રોનિક કેસોમાં મૃત્યુનું જોખમ સૌથી વધુ હોય છે.
WHO અનુસાર, દર વર્ષે 13 લાખ લોકો હેપેટાઇટિસથી મૃત્યુ પામે છે. તે જ સમયે, વિશ્વમાં 25 કરોડ લોકો હેપેટાઇટિસ બીથી અને 5 કરોડ લોકો હેપેટાઇટિસ સીથી પીડાય છે. એકલા ભારતમાં, લગભગ 4 કરોડ લોકો હેપેટાઇટિસ બીથી અને 1 કરોડ લોકો હેપેટાઇટિસ સીથી પ્રભાવિત છે.
